مبانی پایه در غربالگری دوران بارداری
مبانی پایه در غربالگری دوران بارداری
کلیات و مفاهیم
واژه های پرکاربرد در تست های غربالگری عبارتند از:
احتمال خطر (Risk): در هر غربالگری بر مبنای جواب نهایی افراد به سه گروه کلی: پر خطر (High Risk)، خطر بینابین (Intermediate Risk) و کم خطر (Low Risk) تقسیم می شوند.
حساسیت (Sensitivity) و یا قدرت تشخیص (Detection Rate): درصد افراد بیماری که توسط یک تست غربالگری تشخیص داده می شود (بعبارتی جواب بیمار در گروه پرخطر قرار می گیرد).
ویژگی (Specificity): درصد افراد سالمی که توسط یک تست غربالگری تشخیص داده می شود (بعبارتی جواب بیمار در گروه کم خطر و یا خطر بینابین قرار می گیرد).
موارد مثبت کاذب (False Positive Rate = FPR): درصد موارد سالمی که در تست فوق بعنوان گروه پر خطر شناخته می شوند.
موارد منفی کاذب (False Negative Rate = FNR): درصد موارد بیماری که در تست فوق بعنوان گروه کم خطر شناخته می شوند.
ارزش پیشگویی کننده مثبت (Positive Predictive Value = PPV): درصد موارد بیماری که در تست فوق بعنوان گروه پرخطر تشخیص داده شده اند و توسط تست های تشخیصی هم تائید می شوند.
ارزش پیشگویی کننده منفی (Negative Predictive Value = NPV): درصد موارد سالمی که در تست فوق بعنوان گروه کم خطر تشخیص داده شده اند و واقعأ سالم هم می باشند.
ارزش پیشگویی کننده مثبت (Positive Predictive Value = PPV): درصد موارد بیماری که در تست فوق بعنوان گروه پرخطر تشخیص داده شده اند و توسط تست های تشخیصی هم تائید می شوند.
احتمال داشتن یک بچه مبتلا در صورت پر خطر بودن جواب غربالگری (Odds of being Affected given a Positive Results = OAPR): در واقع همان PPV می باشد ولی به جای درصد بصورت نسبت بیان می شود و عبارتست از نسبت موارد بیماری که در تست فوق بعنوان گروه پرخطر تشخیص داده شده اند و توسط تست های تشخیصی هم تائید می شوند.
میانه (Median): میانه عددی است که یک جمعیت آماری و یا یک توزیع احتمالی را به دو قسمت مساوی تقسیم میکند. بعبارتی میانه عدد وسط در یک سری متوالی از اعداد است که این سری اعداد را به دو قسمت مساوی تقسیم می کند.
شاخص MoM (Multiple of Median): در واقع نسبت بین غلظت هر ماده در خون بیمار به مدیان (Median) همان ماده در جمعیت نرمال با همان سن جنینی می باشد. بعبارتی شاخص MoM به ما نشان می دهد که این مارکر (یا ماده) در خون مادر چند برابر جمعیت نرمال است.
شاخص Corrected MoM: MoMs بهدست آمده از نتایج آزمایش بیمار، MoMs خام هستند و باید با در نظر گرفتن پارامترهایى همچون وزن، مصرف سیگار، دیابت، باردارى از طریق IVF، باردارى دوقلو و غیره اصلاح شوند تا MoMsتصحیح شده[1] به دست آید و سپس در محاسبات آمارى مورد استفاده قرار گیرد.
نكته بسیار مهم دیگر در مورد MoMs این است كه به دست آوردن MoM براى یك بیمار باید با استفاده از مدینهاى همان جامعه صورت پذیرد و اگر از مدینهاى جوامع دیگر استفاده شود ریسك صحیحى براى سندرم داون محاسبه نخواهد شد.
متغیرهای بالینی مؤثر بر ریسک و سطح مارکرها
سن مادر: احتمال داشتن جنین مبتلا به اختلالات کروموزومی با افزایش سن مادر افزایش مییابد. از طرفی احتمال مرگ داخل رحمی در جنین مبتلا به نقایص کروموزومی بیشتر است، لذا خطر داشتن جنین مبتلا به نقص کروموزومی با افزایش سن بارداری کاهش مییابد (میزان مرگ خودبهخودی جنینهای مبتلا به تریزومی 21 بین هفته 12 و 40 حدود 30٪ و بین هفته 16 و 40 حدود 20٪ است. در تریزومی 13 و 18 این میزان بین هفته 12 و 40 حدود 80٪ است). بنابراین محاسبه دقیق سن مادر حیاتی است.
سن جنین: محاسبه دقیق سن جنین به دلیل آنکه سطح مارکرها با افزایش سن جنین تغییر میکند بسیار مهم است. سونوگرافی، با افزایش میزان صحت تخمین سن جنین، می تواند تا 2% موارد مثبت کاذب[2] را کاهش دهد.
وزن مادر: ارتباطی معکوس بین وزن مادر و سطح مارکرهای سرمی وجود دارد که ناشی از اثر رقیقکنندگی حاصل از افزایش فیزیولوژیک حجم خون است. اصلاح وزن فقط در مورد NT صدق نمی کند. اگر وزن بیمار زیاد باشد (حجم خون هم وابسته به میزان وزن است و هرچه وزن افزایش یابد در واقع حجم خون هم افزایش می یابد)، به دلیل اینكه عناصر تست در مقدار پلاسماى بیشترى رقیق مىشوند، سطح آنها به طور كاذب پایینتر از مقدار واقعى به دست مىآید و تمامى MoMsباید با ضریبى بیشتر از 1 اصلاح شوند. در صورتى كه وزن بیمار پایین باشد ضریب مربوط كمتر از 1 خواهد بود.
منشاء نژادی[3]: در سیاهپوستها سطح سرمی آلفافتوپروتئین حدود 15٪، hCG 18٪ و PAPP-A 35% بالاتر و سطح Inhibin A 8٪ پایینتر از سفیدپوستها است. در زنان مناطق جنوب آسیا سطح AFP 6٪ پایینتر و hCG 6٪، PAPP-A 17٪ و uE3 7٪ بالاتر از زنان سفیدپوست است. در کل سطح مارکرهای سه ماهه اول در زنان آسیایی بالاتر می باشد. اصلاحات مربوط به نژاد، سبب افزایش قدرت تشخیص تستهای غربالگری میشود. تغییرات NT نیز در نژادهای مختلف دیده میشود، با اینحال ارزش بسیار کمی برای اصلاح ریسک دارد.
دیابت وابسته به انسولین (IDDM): در زنان مبتلا به دیابت وابسته به انسولین، بعضی از مارکرهای سه ماهه دوم تمایل به کاهش دارد (برای مثال AFP حدود 10٪ و uE3 حدود 5٪ کاهش مییابد). در زنان دیابتیک سطح Free βhCG 5% پایین تر و سطح PAPP-A 5% بالاتر است. NT اختلاف قابل توجهی در زنان دیابتیک پیدا نمیکند.
بارداری با استفاده از تکینکهای کمک کننده بارداری: اگر تخمک اهدایی باشد باید از سن اهداءکننده تخمک به عنوان سن مادر استفاده شود. در IVF سطح hCG در سه ماهه دوم افزایش و سطح uE3 کاهش مییابد. اما در سطح AFP و Inhibin A، تفاوت معنیداری در IVF و بارداری طبیعی وجود ندارد. سطح بالای hCG احتمالاً به دلیل تجویز دوز بالای پروژسترون به این بیماران است و اگر اصلاح نشود موارد مثبت کاذب این گروه دو برابر بارداری طبیعی خواهد شد. در سه ماهه اول سطوح پایینتر PAPP-A دیده میشود در حالی که NT و Free βhCG تغییر چندانی پیدا نمیکنند.
سابقه قبلی تریزومی: در خانم بارداری که سابقه داشتن جنین و یا بچه مبتلا به تریزومی دارد، خطر وجود تریزومی بیشتر از میزان مورد انتظار برای سن وی خواهد بود. بنابراین این فاکتور با تأثیر بر روی ریسک اولیه اثرات خود را در تعیین ریسک میگذارد.
گراوید و Gravida نشان دهنده تعداد بارداری در یک خانم است. نخستین بارداری را نخست زا یا پرایمی گراوید primigravida , و بارداری بیش از یکی را چندزا یا مولتی گراوید Multigravida می نامند.
سطح BhCG در سه ماهه دوم با افزایش پاریتی افزایش می یابد ولی این تاثیر با اصلاح وزن مادر با توجه به تعداد بالای بارداری بسیار کم است (کمتر از 6%) و اصلاح آن برای تغییرات کوچک در سه ماهه دوم ارزشمند نمی باشد.
افزایش تدریجی هر دو مارکر free BhCG و PAPP-A و کاهش اندک NT با افزایش پاریتی مشاهده می شود. به طور کلی این تغییرات خیلی چشمگیر نبوده و نیازی به تنظیمات در برنامه های غربالگری ندارند.
محاسبه ریسک اختصاصی: جهت محاسبه ریسک اختصاصی زن باردار برای تریزومی ها ابتدا باید ریسک اولیه بیمار[4] (با توجه به سن مادر در هنگام زایمان و سابقه قبلی تریزومی) در نظر گرفته شود، سپس این ریسک اولیه در نسبت احتمال[5] (درصد جنینهای غیر طبیعی به طبیعی دارای این یافته) هر مارکر ضرب شده و در نهایت ریسک اختصاصی برای هر تریزومی به دست می آید.]8-5[
[3] . ethnic origin
[4] . prior risk
[5] . likelihood ratio
-
انجام آزمایش پاپ اسمیر در دوران بارداری و پریودی
-
معرفی آزمایشات لازم برای تشخیص ناباروری مردان
-
نحوه تشخیص سندرم داون در نوزاد و جنین
-
معرفی انواع آزمایشهای بارداری + تفسیر نتایج
-
مدیریت زنان باردار با کاریوتایپ نرمال جنین و سطح پایین PAPP-A در خون
-
مروری بر نکات جدید در مورد سافت مارکرهای سونوگرافی دوران بارداری
-
مروری بر نکات جدید غربالگری دوران بارداری
-
استریول غیر کونژوگه (unconjugated Estriol or uE3) و یا مارکر مرگ جنین
-
سندروم داون چیست؟ + تستهای تشخیصی سندروم داون
-
موارد افزایش AFP در بارداری (بروز شده)
سلام وقت بخیر .ببخشید ۱۲هفته و۳روز سونو دادم nt 2/18وcrl59/42 وfhr160بود . الان ماما گفت احتمالا بخاطر ان تی که بالاتراز۲ هست جواب آزمایش خون سندرم رامثبت نشان میدهد. آیا این درست است؟ و این عددها خطرناکه؟ ممنون