استریول غیر کونژوگه (unconjugated Estriol or uE3) و یا مارکر مرگ جنین

مقدمه
استروژن ها در رشد و حفظ فنوتیپ زنانه ، بلوغ سلولهای زایا (‏germ cells‏) و بارداری رل مهمی دارند.

همچنین در بسیاری ‏از عملکردهای ویژه غیروابسته به جنس در مردان و زنان نقش دارند، که شامل رشد، بلوغ سیستم عصبی، متابولیسم استخوانها و ‏حساسیت اندوتلیال عروقی می شود.‏

بطور کلی استروژن هایی موجود در خون به سه فرم دیده می شود:

1- استرادیول و یا  E2 که بیشترین و قوی ترین استروژن طبیعی بدن در مردان و زنان غیر باردار می باشد،

2-  بعد از آن استرون و یا ‏estrone (E1)‌‏ می باشد

3- استریول و یا  (‏E3‌‏) ‏estriol‏ 

طی بارداری ‏فرم استروژن غالب استریول و یا E3 می باشد که در ابتدا پیش ساز آن در غده آدرنال جنین بصورت ‏DeHydroEpiandrosterone-Sulfate (DHEAS)‌‏ ‏تولید و ترشح شده و سپس در جفت تبدیل به‎ E3 ‌‏ غیر کونژوگه می شود.‏

نیمه عمر ‏uE3‌‏ در خون مادر 20 تا 30 دقیقه بوده و در کبد جنین سریع به ‏conjugated E3‌‏ تبدیل می شود که سبب حلالیت ‏بیشتر آن در آب شده و دفع ادراری آن افزایش می یابد.‏ 

در مردان و زنان غیر باردار ‏E1 ‎‏ و ‏E2‎‏ عمدتا از ‏استروئیدهای آندروژنیک (به ترتیب) تستوسترون و آندروستندیون مشتق می شود.‏

استروژن E3‎‏ قسمت اعظم آن از ‏E2‎‏ و به مقدار کمتر از متابولیت های ‏‎16a‎‏ ، ‏E1‎‏ مشتق می شود.‏

استروژنهای E1‎‏ و ‏E2‎‏ به همدیگر تبدیل شده و از طریق فرآیندهای هیدروکسیلاسیون و یا کونژوگاسیون غیر فعال شوند.‏

سطح آن در کل دوران بارداری افزایش یافته و در انتهای بارداری به پیک می رسد. کاهش این هورمون در سه ماهه دوم ‏بارداری بعنوان شاخصی از سندرم داون و ادوارد می باشد. ‏


ارزش بالینی مارکر مرگ جنین 

این مارکر به همراه سه مارکر دیگر (AFP, hCG and Inhibin A) مارکرهای اندازه گیری شده در سه ماهه دوم بارداری برای پی بردن به اختلالات شایع کروموزومی و ارزیابی اختلالات طناب عصبی می باشد.





همانطور که از تصویر فوق مشخص است این مارکر کوچکترین مارکری بوده که در دوران بارداری قابل اندازه گیری بوده و وزن مولکولی معادل سیصد دالتون دارد.

این مارکر به عنوان یک عنصر حیاتی تشخیص اختلالات متابولیسم استروئیدها در دوران بارداری بوده و می تواند نشانه ‏اختلالاتی نظیر:‏

‏1-  سندرم اسمیت – لملی – اًپیتز (‏Smith-Lemli-Opitz Syndrome‏)‏

‏2- بیماری ‏X-linked ichthyosis‏ که عمدتأ در جنین های پسر دیده می شود.‏

‏3-  سندرم ژن مجاور (‏Contiguous gene syndrome‏) که به آن اختلال فقدان آنزیم سولفاتاز جفتی (‏placental ‎sulfatase deficiency disorders‏) نیز می گویند.‏

‏4- ‏aromatase deficiency

‏5-  ‏primary or secondary fetal adrenal insufficiency

‏6- تریزومی 18 (بصورت کاهش)‏

‏7- و انواع مختلف ‏Congenital adrenal hyperplasia‏ (از جمله کورتیکواستروئید تراپی در مادر)‏

‏8- سطوح پایین آن در اختلالات طناب عصبی عمده نظیر آنانسفالی دیده می شود.‏






افزایش ‏uE3‎ نشان دهنده چیست ؟

مقادیر بالای این هورمون و یا افزایش ناگهانی آن (‏CMoM > 3.0‎‏) نشان دهنده زایمان زودرس است (‏pending ‎labor‏). 

این افزایش تقریبأ چهار هفته قبل از شروع زایمان دیده می شود که شاخص دقیقتری نسبت به ارزیابی بالینی می باشد. ‏

در نتیجه برای ارزیابی ریسک سقط زودرس (‏preterm labor risk‏) استفاده می شود.‏‎ ‎

عدم افزایش آن در گروه کم خطر 98 ‏درصد و در گروه پر خطر 96 درصد ریسک زایمان زودرس را کم می کند.‏

سطوح بالای آن در انواع مختلف ‏Congenital adrenal hyperplasia‏ دیده می شود.‏

همینطور مارکر‏ مرگ جنین برای ارزیابی ریسک زایمان زودرس ، سقط جنین و مرگ جنین (‏fetal demise‏) استفاده می شود.‏

و در زنان غیر باردار برای محاسبه ریسک کانسر سینه بصورت متصل با اندازه گیری مارکرهای (‏estrone (E1‎، ‏estradiol (E2)‎‏ و متابولیت های دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.‏

همچنین در مردان و زنان به عنوان مارکر ارزیابی ریسک خطر پوکی استخوان و پیگیری هورمون تراپی در زنان مورد استفاده ‏قرار می گیرد.