آزمایش سرطان: انواع و نحوه انجام تست سرطان

آزمایش‌ها و یا تست سرطان، نقش کلیدی در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از پیشرفت سرطان دارند.

انواع مختلفی از آزمایش‌های سرطان وجود دارند که برای شناسایی سلول‌های سرطانی در نقاط مختلف بدن استفاده می‌شوند.

در ادامه به برخی از انواع تست‌های سرطان و نحوه انجام آن‌ها اشاره می‌کنیم.

معرفی انواع تست سرطان

توضیحات تصویر: انواع تست سرطان شامل آزمایش خون، بیوپسی، سونوگرافی و آزمایش ادرار می‌شوند.

1-      آزمایش خون

•  هدف: بررسی تغییرات غیرعادی در اجزای خون که ممکن است نشانه سرطان باشد.
  
  
 
• انواع:
  
  

• تست مارکرهای توموری: برخی سرطان‌ها با تولید مواد شیمیایی خاصی به نام "مارکرهای توموری" در خون همراه هستند. افزایش سطح این مارکرها ممکن است نشان‌دهنده وجود سرطان باشد.
  
  
• تست‌های عمومی خونی: برخی تغییرات در تعداد سلول‌های خونی می‌تواند نشانه سرطان خون (لوسمی) یا سایر سرطان‌ها باشد.
  
  

• نحوه انجام: نمونه‌گیری خون از ورید و ارسال آن به آزمایشگاه برای بررسی.
  
  
• مثال‌ها:
  
  

•  آنتی‌ژن اختصاصی پروستات(PSA):  برای تشخیص سرطان پروستات استفاده می‌شود.
  
  
•   آنتی‌ژن کارسینوم جنینی (CEA):  برای سرطان روده بزرگ و برخی سرطان‌های دیگر.
  
  
 
• آلفا فیتوپروتئین (AFP):  برای تشخیص سرطان کبد و برخی سرطان‌های تخمدان.
  
  
 
• آنتی ژن کانسر 125:   برای سرطان تخمدان.
  
  
 
• تست‌های ژنتیکی:  می‌تواند نشان دهد که آیا فرد دارای ژن‌های مرتبط با افزایش خطر سرطان  (مانند BRCA1 و BRCA2  برای سرطان پستان و تخمدان) است یا خیر.

2-     بیوپسی (نمونه‌برداری)

• هدف: شناسایی سلول‌های سرطانی از طریق برداشتن یک نمونه کوچک از بافت مشکوک.
  
  
• نحوه انجام:
  
  

•  بیوپسی سوزنی (Needle Biopsy): از طریق یک سوزن کوچک، نمونه‌ای از بافت گرفته می‌شود. این روش در سرطان‌هایی مانند سرطان پستان یا تیروئید استفاده می‌شود.
  
  
 
• بیوپسی باز (Open Biopsy): در مواردی که نیاز به برداشتن حجم بیشتری از بافت است، جراحی کوچک انجام می‌شود.
  
  
 
• بیوپسی آندوسکوپیک: از طریق دستگاه‌های آندوسکوپی برای نمونه‌برداری از اندام‌های داخلی مانند معده یا روده استفاده می‌شود.
  
  

• تفسیر: نمونه بافتی زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا سلول‌های سرطانی شناسایی شوند.

3-     سونوگرافی

• هدف: بررسی تومورها و ناهنجاری‌های احتمالی در بافت‌های بدن از طریق امواج صوتی.
  
  
• نحوه انجام: با استفاده از دستگاه سونوگرافی، تصاویری از داخل بدن ایجاد می‌شود. این روش در تشخیص سرطان‌هایی مانند پستان، تیروئید و تخمدان‌ها کاربرد دارد.
  
  
• تفسیر: ناهنجاری‌ها مانند تومورها یا کیست‌ها شناسایی می‌شوند و در صورت لزوم، بیوپسی انجام می‌شود.

4-      تست ماموگرافی  (Mammography)

• هدف: شناسایی توده‌ها و ناهنجاری‌های پستان.
  
  
• نحوه انجام: با استفاده از پرتوهای اشعه ایکس، تصاویر دقیقی از بافت پستان تهیه می‌شود.
  
  
• تفسیر: توده‌های مشکوک یا تغییرات غیرعادی در بافت پستان می‌تواند نشانه‌های اولیه سرطان پستان باشد. در صورت وجود توده، بیوپسی انجام می‌شود.

5-      آزمایش پاپ اسمیر  (Pap Smear)

• هدف:  هدف از آزمایش پاپ اسمیر شناسایی سلول‌های غیرطبیعی در دهانه رحم که ممکن است پیش‌سرطانی یا سرطانی باشند.
  
  
• نحوه انجام: از سلول‌های دهانه رحم نمونه‌برداری می‌شود و این سلول‌ها زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند.
  
  
• تفسیر: وجود سلول‌های غیرطبیعی ممکن است نشان‌دهنده نیاز به بررسی‌های بیشتر مانند کولپوسکوپی یا بیوپسی دهانه رحم باشد.

6-      سی‌تی اسکن  (CT Scan)

• هدف:  ایجاد تصاویر مقطعی از بدن برای شناسایی تومورهای سرطانی.
  
  
• نحوه انجام: از ترکیب اشعه ایکس و تکنولوژی کامپیوتری برای ایجاد تصاویر سه‌بعدی از اندام‌ها و بافت‌ها استفاده می‌شود. این تصاویر می‌توانند تومورهای کوچک را نشان دهند.
  
  
• تفسیر: ناهنجاری‌ها مانند تومورها در تصاویر تشخیص داده می‌شوند و می‌توان از آن‌ها برای هدایت نمونه‌برداری یا ارزیابی میزان انتشار سرطان استفاده کرد.

7-     ام‌آرآی  (MRI)

• هدف: شناسایی تومورهای سرطانی در اندام‌های نرم بدن مانند مغز، کبد و نخاع.
  
  
• نحوه انجام: با استفاده از امواج مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویر دقیقی از ساختار داخلی بدن ایجاد می‌شود.
  
  
• تفسیر: این تصاویر برای تشخیص سرطان و ارزیابی انتشار آن در بدن استفاده می‌شود. MRI به خصوص برای بررسی سرطان‌های مغز و ستون فقرات مفید است.

8-     کلونوسکوپی  (Colonoscopy)

• هدف: بررسی داخل روده بزرگ برای تشخیص سرطان روده بزرگ.
  
  
• نحوه انجام: با استفاده از یک لوله انعطاف‌پذیر و دوربین، کلونوسکوپ از طریق مقعد وارد روده بزرگ می‌شود تا هرگونه پولیپ یا تومور مشاهده شود.
  
  
• تفسیر: در صورت شناسایی پولیپ‌ها، آن‌ها برای بررسی سرطان یا سلول‌های پیش‌سرطانی برداشته می‌شوند.

9-     پت اسکن  (PET Scan)

• هدف: بررسی فعالیت متابولیکی سلول‌ها و شناسایی سلول‌های سرطانی.
  
  
• نحوه انجام:  از یک ماده رادیواکتیو تزریقی استفاده می‌شود و این ماده به سلول‌های پر انرژی مانند سلول‌های سرطانی جذب می‌شود. سپس با اسکنر، این مناطق پر انرژی شناسایی می‌شوند.
  
  
• تفسیر:  مناطقی که جذب بیشتری دارند ممکن است نشان‌دهنده تومور سرطانی باشد.

10-تست غربالگری سرطان ریه  (Low-Dose CT Scan)

• هدف: غربالگری سرطان ریه در افراد پرخطر مانند افراد سیگاری.
  
  
• نحوه انجام: سی‌تی‌اسکن با دوز پایین برای تهیه تصاویر دقیق از ریه‌ها استفاده می‌شود.
  
  
• تفسیر: این آزمایش می‌تواند تومورهای کوچک در ریه‌ها را شناسایی کند که در مراحل اولیه قابل درمان باشند.

11- تست ادرار

• هدف: شناسایی نشانه‌های سرطان‌هایی مانند سرطان مثانه یا کلیه.
  
  
• نحوه انجام: نمونه ادرار بررسی می‌شود تا سلول‌های غیرطبیعی یا مواد شیمیایی مرتبط با سرطان شناسایی شود.
  
  
• تفسیر: وجود خون یا سلول‌های غیرطبیعی می‌تواند نشانه‌ای از سرطان مثانه یا کلیه باشد.

12-  تست‌های ژنتیکی

تست‌های ژنتیکی در سرطان نقش بسیار مهمی در تشخیص، پیشگیری و مدیریت درمان دارند.

این تست‌ها به شناسایی تغییرات یا جهش‌های ژنتیکی مرتبط با انواع خاصی از سرطان کمک می‌کنند و می‌توانند به پزشکان و بیماران در اتخاذ تصمیمات درمانی بهتر کمک کنند.

در ادامه انواع و کاربردهای تست‌های ژنتیکی در سرطان را توضیح می‌دهم:

1-       تست‌های ژنتیکی برای ارزیابی خطر ابتلا به سرطان

این تست‌ها برای شناسایی جهش‌های ارثی که می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند استفاده می‌شوند.

برخی از شناخته‌شده‌ترین ژن‌های مرتبط با افزایش خطر سرطان عبارتند از:

•  BRCA1  و BRCA2:  جهش در این ژن‌ها با افزایش خطر سرطان پستان و تخمدان در زنان و همچنین سرطان پروستات در مردان مرتبط است.
  
  
• TP53:  جهش در این ژن با سندرم لی-فرومنی (Li-Fraumeni Syndrome) مرتبط است که خطر ابتلا به چندین نوع سرطان، از جمله سرطان‌های مغز، پستان و آدرنال، را افزایش می‌دهد.
  
  
• MLH1  و  MSH2:  مرتبط با سندرم لینچ (Lynch Syndrome) که خطر سرطان کولون و سایر سرطان‌های دستگاه گوارش را افزایش می‌دهد.

2-      تست‌های ژنتیکی در تشخیص سرطان

در برخی موارد، تغییرات ژنتیکی در تومورهای سرطانی به‌طور مستقیم با نوع خاصی از سرطان مرتبط است. بررسی این تغییرات می‌تواند در تشخیص دقیق نوع سرطان کمک کند و به ارائه درمان مناسب‌تر منجر شود.

• تست‌های ژنومی تومور:  بررسی DNA تومور برای شناسایی جهش‌های خاصی که باعث رشد سرطان می‌شوند، مانند جهش در ژن‌های EGFR (در سرطان ریه) یا HER2 (در سرطان پستان.

3-      تست‌های ژنتیکی برای انتخاب درمان

بعضی از جهش‌های ژنتیکی در تومورها به این معنی است که سرطان به برخی از درمان‌های خاص بهتر پاسخ می‌دهد یا نسبت به آن‌ها مقاومت نشان می‌دهد.

این اطلاعات می‌تواند به پزشکان کمک کند تا بهترین درمان ممکن را انتخاب کنند:

• HER2: بیماران مبتلا به سرطان پستان با بیان بالای ژن HER2 ممکن است از درمان‌های هدفمند مانند تراستوزوماب (Herceptin) بهره‌مند شوند.
  
  
• EGFR و  ALK: در سرطان‌های ریه، جهش در این ژن‌ها ممکن است نشان دهد که بیمار به درمان‌های خاصی مانند مهارکننده‌های EGFR پاسخ می‌دهد.
  
  
• PD-L1  و  MSI-H: مرتبط با پاسخ‌دهی به ایمنی‌درمانی در سرطان‌های مختلف.

4-      تست‌های ژنتیکی برای پیش‌بینی عود سرطان

تست‌های ژنتیکی می‌توانند به پیش‌بینی احتمال عود سرطان پس از درمان کمک کنند و به پزشکان این امکان را بدهند که به بیماران توصیه‌های بهتری در مورد نیاز به پیگیری‌های دقیق‌تر یا درمان‌های اضافی بدهند.

• تست Oncotype DX: برای پیش‌بینی احتمال بازگشت سرطان پستان و کمک به تصمیم‌گیری در مورد لزوم شیمی‌درمانی.

5-      تست‌های ژنتیکی برای ارث‌بری

در برخی سرطان‌ها مانند سرطان کولون مرتبط با سندرم لینچ یا سرطان پستان مرتبط با جهش BRCA، تست‌های ژنتیکی می‌توانند به شناسایی اعضای خانواده در معرض خطر کمک کنند. افراد دارای جهش ژنتیکی ارثی ممکن است با انجام آزمایش‌ها و نظارت‌های مکرر، خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهند.

6-       تست‌های مایع  (Liquid Biopsy)

تست‌های جدیدی هستند که DNA تومور آزاد شده در جریان خون (ctDNA) را شناسایی می‌کنند.

این تست‌ها می‌توانند برای تشخیص زودهنگام سرطان یا پیگیری پاسخ به درمان استفاده شوند.

نحوه انجام تست‌های ژنتیکی

این تست‌ها معمولاً شامل نمونه‌گیری از خون، بزاق، یا گاهی اوقات بافت تومور است. نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا DNA مورد بررسی قرار گیرد و جهش‌های خاص مرتبط با سرطان شناسایی شود. نتایج معمولاً طی چند هفته آماده می‌شوند.

کاربردهای تست‌های ژنتیکی

1. تشخیص زودهنگام سرطان در افرادی که سابقه خانوادگی قوی دارند.
   
   
2. کمک به پزشکان در انتخاب درمان‌های هدفمند.
   
   
3. ارائه اطلاعات در مورد احتمال بازگشت سرطان.
   
   
4. مشاوره برای پیشگیری از سرطان در اعضای خانواده.
   
   با توجه به پیچیدگی‌های تست‌های ژنتیکی، مشاوره با یک متخصص ژنتیک پزشکی قبل و بعد از انجام آزمایش توصیه می‌شود.

نتیجه

تست‌های سرطان ابزارهایی کلیدی برای تشخیص زودهنگام سرطان و افزایش شانس درمان موفقیت‌آمیز هستند. پزشکان براساس شرایط هر فرد و سابقه خانوادگی، توصیه‌های لازم را برای انجام این آزمایش‌ها ارائه می‌دهند. برای انجام انواع تست سرطان می‌توانید به آزمایشگاه نیلو مراجعه نمایید.