اسپرماتوژنزیز یا روند تولید اسپرم در بیضه ها

جهت درک بهتر آزمایش فوق ابتدا بهتر است مرور خلاصه ای در مورد ساختمان بیضه و فرآیند اسپرماتوژنز داشته باشیم:

1- بیضه ها اعضايى هستند بيضى شکل و پهن که تعداد آنها دو عدد و طول آنها حدود ۵ سانتى‌متر است.

2- لايه خارجى بيضه از بافت ليفى متراکم و سفيدى ساخته شده که سپيدپرده یا tunica albuginea ناميده مى‌شود. 

3- اين لايه در کنارهٔ عقبى بيضه به داخل آن وارد مى‌شود و ديوارهٔ قائم و ناتمامى را ايجاد مى‌کند که خود به چند ديواره تقسيم مى‌شود و بافت بيضه را به ۲۵۰ تا ۴۰۰ لپک یا lobules تقسيم مى‌کند.

4- هر يک از اين lobules حاوى يک تا سه لوله پيچاپيچ باريک به نام لوله‌هاى اسپرم‌ساز یا   seminiferous tubules   مى‌باشند. 

5- در داخل این لوله ها سلولهای ديگرى به نام سلولهای سرتولى یا sertoli در بيضه يافت مى‌شوند که مسؤول محافظت و تغذيه اسپرماتوزوئيدها هستند. 

6- سلولهای بينابينى ليديگ یا Leydig به صورت پراکنده‌اى در بين لوله‌ها قرار گرفته و مسؤول ترشح هورمون‌هاى مردانه بویژه تستوسترون مى‌باشند.

7- ترشح تستوسترون در سلولهای لیدیگ تحت کنترل LH می باشد.

8- تستوسترون  به همراه FSH تولید اسپرماتوژنزیز را در seminiferous tubules تحت کنترل قرار می دهد. 

9- لوله‌هاى اسپرم‌ساز پس از الحاق به يکديگر لوله‌هاى مستقيم بزرگترى به نام straight tubule را به‌وجود مى‌آورند که به نوبهٔ خود پس از تداخل، شبکه تورى شکلى را به نام شبکه بيضه یاRete Testis  مى‌سازند که اسپرم ها پس از ساخته شدن در لوله‌هاى اسپرم‌ساز به درون آن ريخته مى‌شوند. 

10- از شبکه بيضه در حدود ۲۰ لوله کوچک و مارپيچ خارج مى‌شود به نام Efferent Ductule که پس از عبور از سپيد پرده به اپيديديم یاEpididymis  مى‌پيوندد.

11- اپيديديم هر بيضه لولهٔ مارپيچى است که قسمت اول تشکيلات مربوط به مجارى بيضه را تشکيل مى‌دهد. 

مجراى منى یا Vas deference  در ادامه اپيديديم مى‌باشد که ترشحات کيسه‌هاى منى پس از الحاق به اين مجرا، مجراى انزال یا Ejaculatory Ductus را به‌وجود مى‌آورد که از طريق اين مجرا، اسپرماتوزوئيد و ترشحات کيسهٔ منى به پيشابراه یا urethra مى‌ريزد.

روند اسپرماتوژنزیز به صورت ذیل می باشد:

1-  ابتدا سلولهای اولیه در این مسیر که به آن اسپرماتوگونیا می گوئیم طی یک سری تقسیمات میتوزی اسپرماتوسیت های اولیه یا primary spermatocytes   را ایجاد می کند.



2-  هر اسپرماتوسیت اولیه اولین مرحله تقسیم میوزی را انجام داده و به دو سلول اسپرماتوسیت ثانویه یا Secondary  spermatocytes را ایجاد می کند (میوز 1).

3-  هر اسپرماتوسیت ثانویه هم طی مرحله دوم تقسیم میوزی به دو سلول اسپرماتید تبدیل می شود. (میوز 2)

تا این مرحله از اسپرماتوژنزیز در بیضه ها انجام شده.

4-  در مسیر انتقال و در اپیدیدیم مرحله نهایی بلوغ اسپرماتید ها صورت گرفته و حاوی دم و سر و گردن شده.

بطور کلی از هر اسپرماتوسیت اولیه چهار اسپرم تولید می شود.


درنهایت هم اسپرم (گامت نر یا اسپرماتوزوآ) با اووسیت (گامت ماده یا oocyte) ترکیب شده (طی فرایند لقاح یا conception) و تشکیل تخم یا زیگوت را می دهد.

مقالات مرتبط با اسپرماتوژنزیز یا روند تولید اسپرم در بیضه ها

آمادگی لازم قبل از آزمایش اسپرموگرام
آمادگی لازم قبل از انجام اسپرموگرام عبارتند از...
تفسير پارامترهاي آزمايش اسپرموگرام
جهت درک بهتر آزمایش فوق ابتدا بهتر است مرور خلاصه ای در مورد ساختمان بیضه و فرآیند اسپرماتوژنز داشته باشیم:
...
دستورالعمل انجام تست اسپرموگرام
هدف از تدوين اين دستورالعمل، تشريح انجام آزمایش اسپرموگرام می باشد.
...
نکاتی در مورد افزایش کیفیت اسپرم در اختلالات اسپرموگرام
در هنگام انجام آزمایش اسپرموگرام سه خصوصیت اصلی اسپرم ها یعنی تعداد ، حرکت و شکل ظاهری اسپرم ها مورد بررسی قرار می گیرد. ...

پرسش و پاسخ

سوال 1397/05/05

سئوال: در بیوپسی بیضه تعداد کمی اسپرماتید یافت شده ولی آزمایش اسپرم صفر بود آیا امیدی به باروری هست یاخیر

پاسخ مدیر 1397/05/05

جواب: بله می توان به روش ICSI با تخمک در محیط آزمایشگاهی مخلوط کنند و به احتمال زیاد لقاح صورت خواهد گرفت.

6LdfT2UfAAAAAAxZguzC6elM2sHztpu8uBz5oaJf