سایر اختلالات وابسته به کاهش استریول غیر کونژوگه (uE3) بعنوان مارکر مهم ارزیابی جنین در غربالگری سه ماهه دوم بارداری

سایر اختلالات وابسته به کاهش استریول غیر کونژوگه (uE3) بعنوان مارکر مهم ارزیابی جنین در غربالگری سه ماهه دوم بارداری


1-  فقدان آنزیم استروئید سولفاتاز جفتی (Placental steroid sulfatase deficiency) 

بیماری فقدان آنزیم استروئید سولفاتاز جفتی (Placental steroid sulfatase deficiency) که در بعضی مواقع با توجه به وسعت حذف ژن منجر بیماری پوستی ایکتیوزیز وابسته به کروموزوم X و یا (X-linked ichthyosis) می شود.

- یک بیماری وابسته به کروموزوم X مغلوبی بوده و شیوع آن 1 در هر 1500 جنین پسر می باشد.

- مهمترین علت این بیماری وجود یک حذف (Deletion) در ناحیه Xp22.3 (بازوی کوچک کروموزوم X، باند 22، تحت باند 3) می باشد. 







- گاهی اوقات می تواند ناشی از یک موتاسیون نقطه ای باشد.

- این آنزیم با برداشتن یک مولکول سولفات از DHEAS تولید شده از غده آدرنال جنین (90%) و یا منتقله از خون مادر (10%) را به DHEA تبدیل می شود که آن هم به نوبه خودش طی مسیرهای متابولیسمی دیگر به استریول آزاد تبدیل می شود.




- بنابراین فقدان این آنزیم سبب عدم تولید uE3 شده و یا استریول آزاد می شود.


علایم بالینی

- فنوتایپ بیماری وابسته به وسعت حذف است و اگر وسعت حذف این ژن به 90% برسد با علایم بالینی X-linked ichthyosis بروز می کند.

- در 5% بیماران حذف ژن های چسبیده به آن (contiguous genes) سبب عقب ماندگی ذهنی می شود.

- این حذف در بعضی مواقع پیشرفت کند و سبب ایجاد سندرم کالمن (Kallmann syndrome) و chondrodysplasia punctata 

- سندرم کالمن یک اختلال نادر ژنتیکی است که مشخصه آن تأخیر یا عدم بروز بلوغ می‌باشد ضمن این که حس بویایی این بیماران مختل می‌شود. علایم بالینی آن بصورت میکروپنیس و فقدان و یا کمبود صفات ثانویه جنسی بروز می کند.

- کندروودیسپلازی punctata نوعی ناهنجاری است که در کلیشه های رادیولوژی یک سری نقاط لکه ای (نوک دار) نزدیک انتهای استخوان ها و غضروف ها ظاهر می شود، که در هنگام تولد بصورت یک سری خارهای استخوانی در یک سری از استخوانها دیده می شود. در اکثر نوزادان مبتلا به کندروودیسپلازی punctata 1 مرتبط با کروموزوم جنسی X ، این خار در استخوان های مچ پا ، انگشتان پا و انگشتان دیده می شود. با این حال ، می تواند در استخوان های دیگر نیز ظاهر شود.


تشخیص دوران بارداری

- بیمارانی که در تست کواد مارکر سطح uE3 شدیداً کاهش یافته (MoM کمتر از 0.25 دارند) ، باید به دو بیماری غیر شایع ولی مهم یعنی سندرم SLOS و فقدان استروئید سولفاتاز مشکوک شد.

- انجام آمنیوسنتز و بررسی ژن فوق به روش مایکرو اری (chromosomal microarray) و یا FISH (Flurecence in situ hybridization)



2- فقدان آنزیم آروماتاز جفتی و جنینی

- یک بیماری نادر اتوزومی مغلوب بوده که در اثر موتاسیون در ژن CYP19A1 منجر به فقدان آنزیم آروماتاز جفتی - جنینی می شود.

- این آنزیم در جفت باعث تبدیل آندروستندیون (مشتق شده از DHEA) به استریول آزاد و یا غیر کونژوگه می شود (بطور کلی آروماتازها یک کمپلکس از چندین آنزیم بوده که باعث تبدیل آندروژن ها به استروژن ها می شود.



- عدم تبدیل فوق منجر به عدم تولید استریول آزاد در جفت شده و در نتیجه هم در مادر و هم در جنین سطح این هورمون کاهش می یابد.

- این مسئله منجر به بروز صفات جنسی مردانه (virilization) در مادر و جنین دختر می شود.


علایم بالینی در جنین های دختر:

- کاریوتایپ زنانه و یا 46 کروموزوم و بصورت XX دارند.

- یک ابهام جنسی در اندام تناسلی خارجی دیده می شود.

- کیست های تخمدان اولیه در دوران کودکی دیده می شود.

- عدم بروز صفات ثانویه جنسی 

- بروز شدید آکنه و هیرسوتیسم (ناشی از افزایش آندروژن ها در اثر عدم تبدیل به استروژن ها) 

- وجود یک قد بلندی غیر نرمال


علایم بالینی در پسران

- وجود یک قد بلندی غیر نرمال

- تاخیر در رشد سن استخوانی 

- پوکی شدید استخوانی (استئوپوروزیز) که با کوچکترین تروما شکستگی رخ می دهد.

- افزایش قند خون

- افزایش وزن و بروز کبد چرب 




علایم بالینی در مادرانی که جنین مبتلا به فقدان آنزیم آروماتاز دارند:

- هیرسوتیسم، آکنه، بزرگی کلیتوریس (Clitoromegaly)، و خشن شدن صدا (deep voice) 

- این علایم قبل از 12 هفتگی ظاهر شده و بلافاصله بعد از زایمان برطرف می شود.