مروری خلاصه در مورد اختلالات کرومووزمی شایع (سندرم داون، سندرم ادواردز و سندرم پاتو)

سندرم داون و یا تریزومی ۲۱

شیوع آن در جوامعی که غربالگری روتین در دوران پری ناتال انجام نمی شود ، شیوع آن بین 1:500 تا 1:700 می باشد.

وابسته به وراثت نبوده و در نتیجه می تواند خانواده هایی که هیچگونه سابقه ای از سندرم داون ندارند را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

ارتباط زیادی بین بروز سندرم داون و افزایش سن مادر وجود دارد.

مهمترین عامل ایجاد عقب ماندگی ذهنی شدید می باشد که می تواند با یک سری از مشکلات فیزیکی دیگر همراه باشد.

از علایم بالینی دوران تولد هیپوتونی، شیار پلکها متمایل به سمت بالا، گوش کوچک و زبان بیرون زده است.

 همینطور چینهای در اطراف چشم، نقاط و لکه های سفید در عنبیه و براکی سفالی را میتوان نام برد. در 50% آنها یک شیار کف دست دیده میشود. کلینوداکتیلی (کج شدن انگشت پنجم)، ناهنجاری مادرزادی قلب (45-40%) به همراه نقص دیواره بین بطنی و دهلیزی و باز ماندن مجرای شریانی از دیگر علایم بارز این بیماران می باشد.

ضریب هوشی بین 75 - 25 می باشد. آن دسته از مبتلایانی که ناراحتی قلبی ندارند تا 50-60 سالگی زنده می مانند و بقیه دچار مرگ زود هنگام می گردند. اکثر مبتلایان بزرگسال دچار الزایمر می شوند که به دلیل اثر دوز ژنی پیش ساز پروتئین آمیلو ئید روی کروموزوم 21 است.

سندرم داون به چهار فرم ذیل دیده می شود:

1- در 95% موارد تریزومی کروموزوم 21 وجود دارد که در بیشتر از 90% آنها کروموزوم اضافی منشاء مادری داشته و به علت عدم تفکیک در میوز I مادری رخ میدهد.

2- جابجایی روبرت سونین 4% را در بر دارد.

3- کودکان موزایسم نسبت کوچکی (1%)را شامل میشوند

4- و در موارد نادر پارشیال تریزومی 21 (یعنی فقط قسمت کوچکی از کروموزوم 21 تکرار شده است) دیده می شود.

ناحیه بحرانی در (Down Syndrome Critical Region, 21q22.1) تاثیر گذار است. 

کروموزوم 21 از لحاظ ژنی فقیر است (نسبت بالای AT/GC). وقوع مجدد تریزومی 21 به سن مادر بستگی دارد و معمولا به 1:100 تا 1:200 می رسد. 

در موارد جابجایی فامیلی این خطر برای مردان 1-0.3% و برای زنان 15-10% می شود. به استثنای حاملان نادر جابجایی 21q22.1 که احتمال وقوع مجدد 10% می باشد.

 تشخیص پیش از تولد بوسیله CVS و یا بررسی سلول های آمنیونی (بدست آمده طی پروسه آمنیوسنتز) انجام می شود.



سندرم ادواردز (تریزومی ۱۸):

میزان بروز آن 1 در 5000 است و پیش آگهی ضعیفی دارند. 

در هفته 12 بارداری شیوع سندرم ادوارد 1:1500 و در سندرم پاتو 1:3500 می باشد.

نوزادان مبتلا در روزها و هفته ها ی اول تولد میمیرند (بعبارتی تعداد زیادی از این نوزادان طی دو هفته اول زندگی فوت می کنند).

از هر 12 نوزاد متولد شده هم یک مورد ممکن است تا یکسال و یا بیشتر ممکن است زنده بمانند.

ناهنجاری های قلبی در 90% موارد دیده می شود. 

این بچه ها با اختلالات ساختاری شدید از جمله مشکلات قلبی - عروقی، کلیه، مغز، سیستم اسکلتی و صورت به همراه ناتوانی های شدید در یادگیری همراه هستند.

این سندرم ها با سن مادری در ارتباطند و کروموزوم اضافی منشاء مادری دارد.

 10% موارد بر اثر موزاییسم یا نوآرایی نامتعادل (به ویژه جابجایی روبرت سونین در مورد پاتو) هستند. 

سندرم پاتو با شکاف لب و کام همراه است. 

.



.

تریزومی 18 یا سندرم ادواردز پس سری بر آمده و دستهایی گره کرده دارد.

تصویر یک بچه مبتلا به سندرم ادواردز


.

سندرم پاتو (تریزومی ۱۳)

میزان بروز آن 1 در 6000 است و پیش آگهی ضعیفی دارند. 

در هفته 12 بارداری شیوع سندرم ادوارد 1:1500 و در سندرم پاتو 1:3500 می باشد.

میزان شیوع آن در نوزادان زنده متولد شده 1 به 16 هزار می باشد.

- واجد یک کرموزوم 13 اضافه می باشند.

- تقریباً 50% این بچه ها بین هفته های 12 تا پایان ترم سقط می شوند.

- بیش از 80% نوزادان بیشتر از یک ماه زنده نمی مانند.

- بین 5 تا 8% نوزادان تا یک سالگی زنده می مانند ولی نیاز به مراقبت های ویژه حاد دارند.

- تقریباً تمام ارگانها را تحت تاثیر قرار می گیرد ولی مهمترین یافته ها که در سونوگرافی دوران بارداری تشخیص داده می شود عبارتند از:

- محدودیت رشد متقارن

- مشکلات چشمی (شایعترین هایپوتلوریسم، سیکلوپیا هم در موارد شدید دیده می شود)

- شکاف لب و کام

- پوزه خرطومی و یا proboscis

- نقص قلبی مادرزادی 

- اختلالات کلیه

- پلی داکتیلی

- امفالوسل

- وضعیت غیرطبیعی دست ها و پاها

- اختلالات ساختاری سیستم عصبی مرکزی نظیر هولوپروزنسفالی

شکایت های نوزادان مبتلا:

- مشکل تنفسی و شیر خوردن

- مشکلات قلبی و عروقی

- تشنج

- ناشنوایی و نواقص بینایی

- ناتوانی شدید ذهنی و عقب ماندگی جسمی


انواع تریزومی 13:

- 75% موارد ناشی از عدم جدا شدن کروموزومی طی فرآیند تقسیم میوزی سلولها که بصورت اتفاقی انجام می شود و با افزایش سن بیمار این شانس بیشتر می شود.

- در 20% موارد عدم تعادل کروموزومی که بصورت ارثی از والدینی که کاریوتایپ متعادلی (balanced karyotype) دارند نظیر ترانسلوکیشن رابرتسونین دیده می شود.

- قسمت کوچکی هم ناشی از موزائیک تریزومی 13 می باشد.

نکات کلیدی:

- با افزایش سن مادر ریسک بروز بیماری نیز افزایش می یابد.

- انجمن متخصصین زنان و زایمان آمریکا به تمام زنان باردار  تست های غربالگری دوران بارداری (چه سرمی و چه تست NIPT) و یا تست های تهاجمی (نظیر آمنیوسنتز و یا CVS) پیشنهاد شود.

- تست های غربالگری که برای تشخیص سندرم داون استفاده می شود می تواند شامل غربالگری تریزومی 13 هم باشد.

- بدنبال یک تست غربالگری مثبت برای تریزومی 13 ، باید تست های تشخیصی انجام شود (بدلیل پتانسیل وجود مثبت کاذب ولی به مراتب کمتر از سندرم داون)

- موارد مثبت کاذب تریزومی 13 با وجود یک سونوی نرمال باید بدقت از نظر وجود جنین های مبتلا به اختلالات متعدد مورد بررسی قرار گیرد.

- اگر سابقه فامیلی و یا بارداری قبلی مبتلا به تریزومی 13 مشاهده شود، برای مشاوره ژنتیک ارجاع داده شود.


مقالات مرتبط با مروری خلاصه در مورد اختلالات کرومووزمی شایع (سندرم داون، سندرم ادواردز و سندرم پاتو)

مروری بر تست cffDNA یا NIPT جهت تشخیص اختلالات کروموزومی
فلسفه استفاده از DNA آزاد موجود در گردش خون مادری با منشاء جنینی (cffDNA) از سال 1997 مطرح شده است. منشاء cffDNA از سلولهای تروفوب...
غربالگری سه ماهه دوم (بروز شده)
از رايج ترين روش هاى غربالگرى سندرم داون تست هاى كُوآد ماركِر است كه شامل اندازه گيرى چند محصول باردارى در خون مادر و مقايسه مقاد...

پرسش و پاسخ

6LdfT2UfAAAAAAxZguzC6elM2sHztpu8uBz5oaJf