1- راه اندازی پانل بیماریهای ژنتیکی نهفته شایع در ایران به روش Expanded Carrier Screening

گزارش یک کیس در پانل (Expanded Carrier Screening (ECS-280:

سن مراجعين:

خانم : 29 ساله و   آقا: 28 ساله

نوع ازدواج:  خویشاوندی (پسر دایی و دختر عمه)

زمان مراجعه: قبل از بارداري

سابقه بيماري در خانواده: مورد خاصي وجود ندارد.

قبل از اقدام به بارداری به مشاور ژنتیک مراجعه کرده و توسط مشاور پس از رسم شجره نامه پانل  Expanded Carrier Screening به روش NGS برای 280 بیماری نهفته ژنتیکی برای این زوج  درخواست می شود.

نتیجه: با حساسیت و ویژگی 97% موتاسیون پاتوژنیک مشترک در زوجین به شرح ذیل یافت شد:

‏One common variant defined as c.1166G>A (located in chr 14:24727873) in TGM1 gene with pathogenic/likely pathogenic effect was detected in the couple.

البته  خانم دارای دو موتاسیون پاتوژنیک  دیگر به شرح ذیل بوده:

‏ Two pathogenic variant defined as c.533delC  and c.688G>A in GBA and PAH genes were detected.

و شوهرش دارای يك موتاسیون دیگر به شرح ذیل بوده:

‏   variant defined as c.59C>T  in NPHS2 gene  with pathogenic effect

توصیه:
ژن TGM1در سنتز آنزیم ترانس گلوتامیناز 1 که رل اساسی در سنتز اپی درم پوست دارد، نقش دارد. نقص در این آنزیم می تواند بیماری ايكتيوز را ایجاد نماید. نوزاد مبتلا می تواند با علائمی نظیر ایکتیوز منتشر ، ضایعات پوستول مانند که روی ضایعات اریتماتوز سوار شده، پوست فلس مانند (Scaly Skin) ، هایپوتریکوزیز (موهای شبیه به خز) و Eclabium ( اختلال پاتولوژیک مربوط به کام و لب) بدنیا آید.

اما واريانت هاي غير مشترك در زوجين مشكلي ايجاد نخواهد كرد ولي توصيه به بررسي در بستگان انها ميشود.

با توجه به واريانت مشترك پاتوژنيك در ژن TGM1 و احتمال ٢٥ درصدي ابتلا به بيماري ايكتيوز در  هر بارداري، اجازه بارداری به روش طبیعی می شود ولی باید تشخیص پیش از تولد (PreNatal Diagnosis = PND) برایش انجام شود. 

بنابراین توصيه اكيد  جهت انجام cvs يا آمنيوسنتز و تشخيص پيش از تولد به جهت تعيين وضعيت جنين به جهت موتاسيون فوق مي شود.

اين بيماري مجوز سقط قانوني دارد.

نکته 1:
در این پانل بیماریهایی مورد ارزیابی قرار می گیرند که:
‏
-  فرکانس ناقلی آن حدود 1:100 و یا بیشتر باشد.‏

-  یک فنوتیپ مشخص و تعریف شده ای داشته باشد.‏

-  اثرات مضری (‏detrimental‏) بر روی کیفیت زندگی داشته باشند.‏

-  سبب ایجاد نقص های ادراکی  (‏cognitive‏) نظیر عقب ماندگی های ذهن، اختلالات شنوایی، اختلالات بینایی ، متابولیک و ... شوند.‏

-  نیاز به مداخلات پزشکی و یا جراحی داشته باشند.‏

-  شروع بیماری از ابتدای زندگی باشد.‏

-  شرایط غربالگری باید طوری باشد که بیماری در دوران پری ناتال تشخیص داده شده و فرصت مداخلات در ‏این دوران جهت بهبود پیامد بارداری و تغییر در مدیرت زایمان به منظور اپتمیمم کردن پیامد نوزاد و آموزش به ‏والدین برای مراقبت های ویژه مورد نیاز پس از تولد داشته باشد.‏

نکته 2:
در گذشته ‏ACOG‏ از پانل های ویژه قومی (‏ethnic-specific‏) حمایت کرده و توصیه به انجام آن برای قبل از بارداری و ‏طی دوران بارداری می نمود، البته با انجام مشاوره با بیمار و توضیح محدودیت ها(‏limitations‏)، مزایا (‏benefits‏) و ‏جانشین ها (‏alternatives‏) های تست.‌‎ ‌‏ 

اما در گایدلاین مارچ 2017، ‏ACOG‏ به تمامی زوج های هم خویش ‌‏(‏consanguinity‏) باید جهت مشاوره ژنتیک و بررسی ریسک افزایش یافته شان برای اختلالات مغلوبی که می تواند ‏فرزندشان را تحت تاثیر قرار دهد توضیح داده شده و برای انجام ‏carrier screening‏ تشویق شوند.‏

نکته 3:
بر مبنای این توصیه این پانل ویژه برای ژن های نهفته شایع (بیماریهای لاعلاج و یا درمانهای بسیار پر هزینه و برگشت ناپذیر) در ایران طراحی و  راه اندازی شده است و از ویژگی های آن انجام همزمان در زوجین و تاریخ جوابدهی 2 ماهه می باشد. بنابراین توصیه می شود این تست قبل از بارداری انجام شود.

در نهایت مهمترین نکته آن است که بیماریهایی که در این پانل یافت می شوند (بیماریهای ناشی از ازدواج های خویشاوندی) به هیچ عنوان با آزمایشات غربالگری دوران بارداری روتین و آنومالی اسکن قابل بررسی نمی باشند.